Mechanizmy działania grzybów w profilaktyce osteoporozy
Fragmenty artykułu prof. Bożeny Muszyńskiej, opublikowanego w kwartalniku Grzyby i Zdrowie
(…) Spośród ok 15.000 gatunków grzybów wielkoowocnikowych, blisko 700 posiada udokumentowane i opisane właściwości lecznicze. Są także źródłem wielu związków biologicznie aktywnych, które wzmacniają układ odpornościowy. W ostatnich latach, w związku ze znacznym wzrostem zainteresowania zdrowym stylem życia i praktykami żywieniowymi konsumentów wywołanymi pnademią Covid-19, rośnie zapotrzebowanie zwłaszcza na nutraceutyki zawierające w swoim składzie grzyby.
Grzyby jadalne uznawane są za bardzo smaczne i odżywcze produkty spożywcze, będące cennym źródłem łatwo przyswajalnego białka, węglowodanów, błonnika, związków fenolowych, witamin (szczególnie z grupy B), rozpuszczalnych w tłuszczach D, K oraz potasu, przy jednoczesnej niskiej zawartości kalorii, cholesterolu, lipidów i sodu. Jedzenie różnych grzybów (oczywiście tych jadalnych) sprzyja również dostarczaniu do organizmu człowieka wielu niezbędnych biopierwiastków, będących składnikami ważnych w metabolizmie enzymów.
Można je spożywać przede wszystkim gotowane lub duszone, a niektóre nawet na surowo. Wykazano, ze spożywanie grzybów jadalnych pod względem wartości odżywczych jest korzystniejsze w porównaniu z jedzeniem mięsa, a zwłaszcza czerwonego. Warto tez podkreślić, ze wprowadzenie grzybów leczniczych do diety jest wskazane również dla pacjentów z chorobami metabolicznymi czy też chorobami serca. Z tego powodu coraz częściej w sprzedaży pojawiają się “mykofarmaceutyki” czy “suplementy grzybowe”. Skalę i znaczenie tego zjawiska podkreśla fakt, że grzyby jadalne zostały włączone do grupy produktów określanej jako “żywność funkcjonalna”, czyli żywność, której walory zdrowotne zostały udokumentowane badaniami naukowymi i których korzystnego działania nie można przypisać wyłącznie obecności składników odżywczych tradycyjnie, uznawanych za niezbędne (…)
Szacuje się, że na osteoporozę choruje 22,1% kobiet i 6,1% mężczyzn po 50 roku życia. Obecne metody leczenia farmakologicznego obejmują suplementację wapnia i witaminy D, bisfosfoniany, analogi PTH (parathormon, hormon polipeptydowy regulujący stężenie wapnia w surowicy krwi) i odpowiednie przeciwciała. Jednakże inne opcje terapeutyczne są nadal badane ze względu na skutki uboczne i ograniczenia obecnie dostępnych terapii. Znacząca zawartość wapnia oraz prekursorów kalcytoniny i testosteronu jest bezpośrednią przyczyną uwapniania kości i profilaktyki prawidłowego stanu kości i zębów. Wyniki badań liofilizowanego surowca grzybowego i związków ekstrahowanych z grzybów wskazują, że mogą one mieć potencjał w profilaktyce i leczeniu osteoporozy. Aktualne badania wskazują, że ekstrakty z grzybów i wyizolowane z nich związki mogą mieć wielokierunkowy wpływ na kości, w tym zwiększać ich odbudowę, zmniejszać utratę masy kostnej, zwiększać mineralizację kości.
Mechanizm działania grzybów w profilaktyce osteoporozy
Do najważniejszych mechanizmów działania grzybów należy działanie prebiotyczne chityny B-glukanów i innych egzopolisacharydów zaliczanych do błonnika pokarmowego. Błonnik zawarty w owocnikach może pozytywnie wpływać na mikroflorę jelitową powodując obniżenie pH (co zwiększa wchłanianie wapnia) oraz polepszając ogólny stan nabłonka jelit ze względu na działanie przeciwzapalne metabolitów tych związków, wpływa też na zwiększone wchłanianie wapnia oraz fosforu. Ważnym mechanizmem w utrzymaniu prawidłowej gęstości kości jest właściwy stosunek ilości osteoblastów i osteocytów do osteoklastów. Nadmierna osteoklastogeneza (procesy prowadzące do do powstania wykraczającej ponad normę ilości komórek kościogubnych) może zmniejszyć gęstość kości poprzez eliminację komórek je tworzących.
Eksperyment
Eksperymenty wykazały, że podanie ekstraktów z boczniaka ostygowatego (Pleurotus ostreatus) hamuje osteoklastogenezę, dzięki czemu następuje zwiększenie gęstości kości. W eksperymentach z 2016r. zespołu z Chorwacji badano wpływ ekstraktów wodnych z grzybów jadalnych/leczniczych: wrośniak różnobarwny (Trametes versicolor), żagwica listkowata (Grifola frondosa), twardnik japoński (Lentinus edodes) i boczniak ostrygowaty na linię komórkową podobną do osteoblastów myszy MC3T3-E1, pierwotne osteoblasty szczurów i pierwotne osteoklasty szczurów. W przebiegu doświadczenia, w zwierzęcym modelu osteoporozy samicom szczurów wycięto jajniki, a następnie karmiono je dwoma mieszankami grzybów G. frondosa i L.edodes przez 42 dni. Ubytek masy kostnej monitorowano za pomocą densytometrii (absorpcjometrii rentgenowskiej o podwójnej energii) i mikrotomografii komputerowej. W teście stężenia ekstrakty grzybowe nie wykazały toksycznego działania na komórki MC3T3-E1. Estrakty z grzybów T.versicolor, G. frondosa i L. edodes hamowały aktywnośc osteoklastów, natomiast ekstrakty z twardnika japońskiego zwiększały mineralizację osteoblastów i produkcję osteokalcyny, specyficznego markera osteoblastycznego. U zwierząt ekstrakty z grzybów nie zapobiegały utracie gęstości kości beleczkowej w kościach długich. Jednakże po raz pierwszy wykazano, że leczenie kombinacją ekstraktów z L.edodes i G. frondosa znacząco zmniejszyło utratę kości beleczkowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Właściwości hamujące ekstraktów z L.edodes na osteoklasty i pobudzenie osteoblastów in vitro, wraz z możliwością zmniejszenia utraty masy kostnej kręgosłupa lędźwiowego w zwierzęcym modelu osteoporozy wskazują, że ekstrakty z grzybów leczniczych można uznać za lecznicze zapobiegawcze i/lub uzupełnienie farmakoterapii w celu zwiększenia jej skuteczności i złagodzenia szkodliwych skutków ubocznych.
Kolejną przyczyną, która sprawia, ze dieta bogata w grzyby jadalne jest skuteczna w profilaktyce osteoporozy jest obecność w znaczących zawartościach, takich substancji jak: sterole i witamina D, kordycepina (maczużnik bojowy Cordyceps militaris i maczużniczek chiński Ophiocordyceps sinnesis) oraz fosfor (…)
Sterole i witamina D
(…) Co istotne, w królestwie roślin i zwierząt ergosterol oraz witamina D2 są praktycznie niobecne. Występują jedynie w kilku gatunkach ryb jak łosoś, dorsz, tuńczyk oraz w tranie. Mleko, płatki kukurydziane, margaryna oraz niektóre soki owocowe są wzbogacone w witaminę D. W związku z tym, głównym naturalnym źródłem tej witaminy, zarówno w północnych jak i południowych szerokościach geograficznych są grzyby. Co prawda obfitują one w ergosterol, ale ilość witaminy D powstałej pod wpływem promieniowania słonecznego, w znacznym stopniu zależy od pogody oraz od stanowiska, na którym występują. Na niedobór witaminy D szczególnie narażone są osoby starsze mieszkające w w domach opieki, ludzie o ciemnej skórze, gdyż melanina, jako naturalny filtr skóry chroni jej głębsze warstwy przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych , które wchodzą w skład promieniowania słonecznego. Powoduje to hamowanie przenikania promieni słonecznych głęboko w skórę, co skutkuje zmniejszoną produkcją witaminy D. Tak samo działają kremy z filtrami UV (…)
Kordycepina
Udowodniono, że ekstrakty z owocników Cordyceps militaris w oparciu o dotychczas wykonane badania ze względu na obecność między innymi kordycepiny działają immunostymulująco, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, przeciwnowotworowo, ergogenicznie, hipolipemicznie, hipoglikemicznie, ale regulują też steroidogenezę i spermatogenezę, dzięki czemu zwiększają gestość kości. U piskląt brojlerów karmionych dwoma gramami grzybni C. militaris na jeden kg paszy oznaczono zwiększoną zawartość wapnia w kości piszczelowej, w porównaniu z grupą kontrolną.
Zakończenie
Na podstawie badań udowodniono, że grzyby i substancje z nich pochodzące są skuteczne w profilaktyce, zapobieganiu, a być może także i leczeniu osteoporozy. Jako żywność powinny być elementem codziennej diety i ważne jest ich systematyczne stosowanie, choćby i w niewielkich dawkach (…)
Powyższe tekst pochodzi z artykułu autorstwa prof. Bożeny Muszyńskiej, opublikowanego w kwartalniku Grzyby i Zdrowie, w którym Pani profesor jest redaktorem naukowym.
Pełną wersję artykułu znajdziesz w numerze 2 (lipiec, sierpień, wrzesień) 2024 Grzyby i Zdrowie, dostępnym tutaj > https://dobrekonopie.pl/produkt/kwartalnik-grzyby-i-zdrowie-2/